Để có thể theo dõi và quản lý chặt chẽ các quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm mục tiêu sử dụng đồng vốn kinh doanh hiệu quả, nhà quản lý kinh tế phải sử dụng các loại hạch toán khác nhau bao gồm: hạch toán kế toán, hạch toán nghiệp vụ và hạch toán thống kê.
Đặc điểm của hạch toán kế toán:
Hạch toán kế toán, so với hạch toán nghiệp vụ và hạch toán thống kê có nội dung nghiệm vụ và phương pháp riêng biệt:
- Hạch toán kế toán phản ánh và giám đốc một cách liên tục, toàn diện và có hệ thống về tình hình hiện có và sự vận động của tất cả các loại tài sản và nguồn hình thành tài sản trong các tổ chức, các đơn vị. Nhờ đó mà hạch toán kế toán thực hiện được sự giám đốc liên tục cả trong và sau quá trình sản xuất kinh doanh và sử dụng vốn.
- Hạch toán kế toán sử dụng ba loại thước đo nhưng thước đo tiền tệ là bắt buộc, nghĩa là trong kế toán, mọi nghiệp vụ kinh tế đều được ghi chép theo giá trị và biểu hiện bằng tiền. Nhờ đó mà hạch toán kế toán cung cấp được các chỉ tiêu tổng hợp phục vụ cho việc quản lý thực hiện kế hoạch kinh tế tài chính.
- Hạch toán kế toán sử dụng một hệ thống các phương pháp nghiên cứu khoa học riêng như chứng từ, đối ứng tài khoản, tính giá, tổng hợp – cân đối. Trong đó, phương pháp lập chứng từ kế toán là thủ tục hạch toán đầu tiên và bắt buộc phải có đối với mọi nghiệp vụ kinh tế, phát sinh. Nhờ đó mà số liệu do kế toán phản ánh bảo đảm tính chính xác và có cơ sở pháp lý vững chắc.
Mối quan hệ giữa ba loại hạch toán:
Hạch toán kế toán, hạch toán nghiệp vụ và hạch toán thống kê có mối quan hệ mật thiết với nhau trong việc thực hiện chức năng phản ánh và giám đốc quá trình tái sản xuất xã hội:
- Cả ba loại hạch toán đều nhằm thu thập, ghi chép và truyền đạt những thông tin về kinh tế, tài chính, là những khâu cơ bản trong hệ thống thông tin kinh tế thống nhất. Mọi thông tin kinh tế trong đơn vị phải dựa trên cơ sở số liệu thống nhất do ba loại hạch toán cung cấp.
- Mỗi loại hạch toán đều phát huy tác dụng của mình trong việc quản lý tình hình thực hiện các kế hoạch kinh tế tài chính. Do vậy cả ba đều là công cụ quan trọng để quản lý kinh tế, phục vụ đắc lực cho việc quản lý, điều hành và chỉ đạo của đơn vị cũng như của cấp trên.
- Giữa ba loại hạch toán còn có quan hệ cung cấp số liệu cho nhau và quan hệ thống nhất về mặt số liệu trên cơ sở tổ chức công tác hạch toán ban đầu.
