Hạch toán là một hệ thống điều tra, quan sát, tính toán, đo lường và ghi chép các quá trình kinh tế, nhằm quản lý các quá trình đó ngày một chặt chẽ hơn.
Các thước đo sử dụng trong hạch toán
Nội dung chủ yếu của hạch toán là quan sát, đo lường, ghi chép để kiểm tra và quản lý các quá trình kinh tế. Vì vậy hạch toán phải sử dụng một số thước đo nhất định biểu hiện số lượng và chất lượng các loại tài sản, các nghiệp vụ kinh tế.
Trong hạch toán đã áp dụng 3 loại thước đo: hiện vật, lao động, giá trị.
- Thước đo hiện vật: Thước đo hiện vật được dùng để xác định tài liệu về tình hình tài sản hiện có hoặc đã tiêu hao, phương thức sử dụng là cân, đong, đo đếm… Thước đo hiện vật được sử dụng để hạch toán kế toán vật tư tài sản và trong việc giám sát hình hình thực hiện các chỉ tiêu dự kiến về mặt số lượng.
- Thước đo lao động: Thước đo lao động được sử dụng để xác định số lượng thời gian lao động hao phí trong một quá trình kinh doanh, công tác. Đơn vị dùng để thể hiện là ngày công, giờ công… Thước đo lao động thường được sử dụng kết hợp cùng với thước đo hiện vật.
- Thước đo tiền tệ: Thước đo tiền tệ được sử dụng làm đơn vị tính thống nhất để phản ánh các chỉ tiêu kinh tế, các loại vật tư, tài sản. Thước đo tiền tệ cho phép tính được các chỉ tiêu tổng hợp về các loại vật tư, tài sản khác nhau cũng như tổng hợp các loại chi phí khác nhau trong một quá trình sản xuất: chỉ tiêu về tổng vốn kinh doanh, tổng chi phí sản xuất, tổng giá thành sản phẩm…
Phân loại hạch toán
Để quan sát, phản ánh và quản lý các quá trình sản xuất kinh doanh và sử dụng vốn một cách đầy đủ, kịp thời, chính xác, phục vụ nhạy bén việc chỉ đạo và quản lý kinh tế đòi hỏi phải sử dụng các loại hạch toán kế toán khác nhau. Mỗi loại hạch toán kế toán có đặc điểm và nhiệm vụ riêng:
- Hạch toán nghiệp vụ: Là sự quan sát, phản ánh và quản lý trực tiếp từng nghiệp vụ kinh tế kỹ thuật cụ thể, để chỉ đạo thường xuyên và kịp thời các nghiệp vụ đó.
- Hạch toán thống kê: Là khoa học nghiên cứu mặt lượng trong mối liên hệ mật thiết với mặt chất các hiện tượng kinh tế xã hội số lớn trong điều kiện thời gian và địa điểm cụ thể. Mục tiêu của hạch toán thống kê là rút ra được bản chất và tính quy luật trong sự phát triển của các hiện tượng đó.
- Hạch toán kế toán: Là khoa học thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin về tài sản và sự vận động của tài sản trong các đơn vị nhằm kiểm tra toàn bộ tài sản và các hoạt động kinh tế tài chính của đơn vị đó.
